Symbole ewangelistów

Na sklepieniu ostatniego przęsła nawy południowej nowomiejskiej Bazyliki p.w. św. Tomasza Apostoła umieszczone są symbole czterech ewangelistów: św. Łukasz – byk, św. Jan – orzeł, św. Marek – lew, św. Mateusz – anioł. Ich powstanie datuje się na 1450 rok. Z II połowy XV wieku pochodzi polichromia przedstawiającą „Dobrą i złą modlitwę”.
Warto zagłębić się w symbolikę ewangelistów i przeczytać kilka ciekawostek: www.biblia.wiara.pl
Symbole Ewangelistów: wół, lew, orzeł, człowiek, mają swoje źródło w czterech istot żyjących, o których mowa w wizji Ezechiela (1,1—14) i w apokaliptycznym widzeniu św. Jana (Ap 4,6—8). Jednakże początków i analogii do tych symboli należy szukać tysiące lat przed Chrystusem, w obrazie świata starożytnych Babilończyków. Wyobrażali oni sobie niebieską drogę, po której wędrują planety, jako ląd stały, podobny do grobli otaczającej ocean niebieski i zamieszkany przez wielkich bogów, w tę drogę wmontowany jest „zodiak”, którego najważniejszymi punktami są cztery strony świata, „mianowicie konstelacja Byka, Lwa, Orła i Człowieka (Wodnika);[Asyryjscy bogowie astralni czterech stron świata to Marduk (skrzydlaty byk), Tergal (skrzydlaty lew), Nimurta (orzeł)]. Orła wybrano w miejsce Skorpiona, który ma znaczenie negatywne. Te konstelacje gwiazd uważa się za potężne istoty boskie, strzegące czterech głównych stron świata i zarazem odpowiadające położeniu słońca w danym okresie i czterem porom roku; Byk odpowiada wiośnie. Lew — latu. Orzeł — jesieni, Człowiek zimie. Te cztery istoty żyjące łączą w sobie symbole najwyższych sił natury i życia. Każde z trzech zwierząt ucieleśnia szczególny typ siły fizycznej: w lwie jest ona potężna, ognista i nieujarzmiona, w wole — odporna i wytrwała w orle wyraża się zwłaszcza w ostrości wzroku, a także W wysokości i szybkości lotu. Człowiek zaś, jako istota obdarzona cieszy się siłami wyższej inteligencji i mocnej, rozważnej woli.
Czasami można spotkać się z innymi, mniej popularnymi tłumaczeniami: najczęściej Markowi, którego Ewangelia jest najprostsza i najbardziej ludzka przydzielono ostatecznie człowieka, Mateuszowi – lwa, gdyż widział on Jezusa jako Mesjasza, jako Lwa z pokolenia Dawida. Odpowiednio cielec ma reprezentować Łukasza, gdyż wół jest zwierzęciem roboczym i ofiarnym, a tak właśnie przedstawia Łukasz Jezusa, jako wielkiego sługę ludzi i jako ofiarę za całą ludzkość. Natomiast orzeł wyobrażać ma Jana, ponieważ ze wszystkich stworzeń tylko orzeł potrafi patrzeć prosto w słońce, bez oślepienia się, a właśnie ze wszystkich pisarzy Nowego Testamentu Ewangelista Jan ma najbardziej przenikliwe spojrzenie, rozróżniające odwieczne tajemnice, odwieczne prawdy, przenikające umysł Boży. Dlatego prawdą jest, że dla wielu ludzi Ewangelia Jana jest księgą, przez którą czują się bliżej Boga i Jezusa Chrystusa, aniżeli przez jakąkolwiek inną księgę na świecie.
Św. Marek – lew – symbolizuje on symbolizuje Chrystusa zmartwychwstałego, zwycięzcę zła i śmierci. „I mówi do mnie jeden ze Starców: Przestań płakać: Oto zwyciężył Lew z pokolenia Judy, Odrośl Dawida, tak że otworzy księgę i siedem jej pieczęci”. (Ap 5, 5).
Łukasz – wół – ponieważ rozpoczyna swoją Ewangelię od opisu ofiary składanej przez Zachariasza w świątyni. Zdaniem niektórych symbol wołu odnosić należy nie do Łukasza, lecz do Jana, syna Zachariasza, choć Zachariasz i jego żona byli już bardzo podeszli w latach (byk – symbol płodności).

w układzie w formie kwadratu: